การเลือกแว่นตาไม่ใช่แค่การเลือกกรอบที่สวยงามหรือการได้ค่าสายตาที่ถูกต้องจากการวัดเท่านั้น แต่ยังต้องคำนึงถึง ตำแหน่งการสวมใส่แว่น (Position of Wear – POW) ซึ่งหมายถึง ตำแหน่งและองศาของเลนส์เมื่ออยู่บนใบหน้าจริง

เลนส์ที่ใช้วัดสายตาในห้องตรวจกับเลนส์ที่อยู่ในกรอบแว่นจริงมีตำแหน่งที่แตกต่างกัน การเปลี่ยนแปลงของมุมเอียงของเลนส์ (pantoscopic tilt), การโค้งของกรอบแว่น (wrap angle) และระยะห่างจากดวงตาถึงเลนส์ (vertex distance) สามารถส่งผลต่อคุณภาพการมองเห็น หากไม่ได้รับการปรับแต่งอย่างเหมาะสม อาจทำให้การมองเห็นไม่คมชัดหรือรู้สึกไม่สบายตา

ทำไม Position of Wear จึงสำคัญ

เวลาวัดสายตา เลนส์จะอยู่ตรงกลางสายตาพอดี ไม่มีมุมเอียงหรือองศาโค้ง แต่เมื่อใส่แว่นจริง ตำแหน่งของเลนส์จะเปลี่ยนไปจากเดิม เช่น

• กรอบแว่นส่วนใหญ่มี มุมเอียง (pantoscopic tilt) ทำให้เลนส์ไม่ได้อยู่ในแนวระนาบ
• กรอบแว่นอาจมี องศาการโค้ง (wrap angle) ซึ่งทำให้แสงหักเหต่างจากตอนวัดสายตา
• ระยะระหว่างดวงตากับเลนส์ (vertex distance) อาจเปลี่ยนไป ขึ้นอยู่กับดีไซน์ของกรอบ

การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้อาจทำให้กำลังของเลนส์เปลี่ยนไปจากค่าที่คำนวณไว้ ส่งผลให้การมองเห็นอาจไม่คมชัดเท่าที่ควร

ปัจจัยสำคัญในการปรับตำแหน่งแว่น

1. Pantoscopic Tilt (มุมเอียงของเลนส์)

• โดยทั่วไปควรอยู่ที่ 5-8 องศา เพื่อให้แสงเข้าตาในมุมที่ถูกต้อง
• กรอบขนาดเล็กมักต้องการมุมน้อย กรอบขนาดใหญ่ต้องการมุมมาก
• ถ้ามุมมากเกินไป อาจทำให้ภาพผิดเพี้ยน โดยเฉพาะในเลนส์ที่มีกำลังสูง

2. Wrap Angle (องศาการโค้งของกรอบแว่น)

• กรอบแว่นแบบโค้งมักมีองศาการโค้งอยู่ที่ 5-8 องศา
• กรอบแว่นกีฬาหรือแว่นกันแดดอาจมีมุมโค้งมากกว่านี้ แต่ต้องระวังเรื่องการบิดเบือนภาพ
• มุมที่มากเกินไปอาจทำให้เกิด non-symmetrical errors หรือความคลาดเคลื่อนของภาพ

3. Vertex Distance (ระยะห่างจากเลนส์ถึงดวงตา)

• ปกติอยู่ที่ 12 มม. แต่ขึ้นอยู่กับโครงหน้าของแต่ละบุคคล
• ระยะที่ใกล้หรือไกลเกินไป อาจทำให้กำลังของเลนส์เปลี่ยนแปลงจากค่าที่กำหนด
• สำคัญมากสำหรับ เลนส์โปรเกรสซีฟและเลนส์เฉพาะทาง ซึ่งต้องอาศัยการออกแบบเลนส์ที่แม่นยำ

วิธีวัดและปรับค่า POW ให้แม่นยำ

• วัดค่าตำแหน่งการสวมใส่ (POW) อย่างละเอียด
  • ใช้อุปกรณ์ดิจิทัลช่วยวัด แทนการกะด้วยสายตาเพื่อลดความคลาดเคลื่อน
  • พิจารณาท่าทางของผู้ใช้ เช่น ท่านั่ง ท่ายืน การขับรถ การทำงานหน้าจอ
• ประเมินท่าทางการมองของผู้ใช้ (Habitual Gaze Angle)
  • คนที่ขับรถอาจต้องเงยหน้าขึ้นเล็กน้อย ซึ่งอาจมีผลต่อค่ามุมเอียงของเลนส์
  • คนที่อ่านหนังสือบ่อยอาจต้องมีการปรับค่าให้เหมาะกับลักษณะการใช้งาน

สรุป

Position of Wear (POW) เป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยให้แว่นทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ เลนส์ที่วัดในห้องตรวจอาจมีตำแหน่งต่างจากเลนส์ที่อยู่ในกรอบแว่นจริง เนื่องจากมุมเอียง, องศาโค้ง และระยะห่างจากดวงตา การวัดและปรับค่า POW อย่างแม่นยำช่วยลดปัญหาการมองเห็นไม่คมชัดหรืออาการเวียนหัว

การเลือกแว่นที่เหมาะสมจึงไม่ใช่แค่เรื่องของค่าสายตาเพียงอย่างเดียว แต่ยังต้องคำนึงถึงตำแหน่งการสวมใส่เพื่อให้การมองเห็นชัดเจนและสบายตามากที่สุด